برق صنعتی یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین شاخه‌های برق است و در واقع پایه و اساس صنعت است. در ادامه، با این رشته و تجهیزات مرتبط با آن در مهر آذر الکترونیک آشنا خواهید شد.
برق صنعتی چیست؟
برق صنعتی به‌طور ساده به کنترل برق سه فازی اشاره دارد که برای تأمین نیازهای برق تجهیزات صنعتی در کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی استفاده می‌شود.
این کنترل شامل عملیات روشن و خاموش کردن تجهیزات و تأمین توان مورد نیاز آنها با استفاده از برق سه فاز می‌باشد.
آشنایی با چند مورد از تجهیزات برق صنعتی
تجهیزات برق صنعتی یک حوزه گسترده است؛ بنابراین دارای تجهیزات متنوعی می‌باشد. برخی از تجهیزات پرکاربرد در این حوزه عبارتند از:
- کنتاکتور
از تجهیزات برقی پرکاربرد در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، کنتاکتور است. این تجهیز دارای سه قسمت اصلی به نام تیغه، بوبین و محفظه است؛ همچنین رله و تیغه کمکی نیز بخشی از کنتاکتور هستند، اما درجه اهمیت آنها کمتر است.
کنتاکتورها قادرند بوبین را به‌راحتی تحریک کنند و جریان در مدارها را قطع و وصل کنند. به‌طور کلی، در تابلوهای برق از کنتاکتور به‌عنوان یک کلید الکترومغناطیسی استفاده می‌شود. این تجهیز بسیار متنوع است و در ابعاد و اندازه‌های مختلفی وجود دارد.
اگر کنتاکتور کوچک باشد، با ولتاژ پایین عمل می‌کند و به‌راحتی قابل حمل است. این نمونه‌ها تنها قادرند جریان ۱ آمپر را قطع کنند؛ همچنین باید توجه کرد که برخی از کنتاکتورها با طولی حدود ۱ متر برای استفاده در مدارهای با ولتاژ چند کیلو وات استفاده می‌شوند؛ اما نمونه‌هایی با جریان ۹ تا ۸۰۰ آمپر بسیار محبوب و کاربردی هستند. استفاده از این تجهیزات برق صنعتی دارای مزایای زیر است:
- قابلیت فرماندهی اتوماتیک از مکان‌های مختلف
- عمر طولانی
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها
- رله بیمتال
رله بیمتال، یکی از تجهیزات صنعتی است که برای حفاظت از موتورهای الکتریکی استفاده می‌شود. این قطعه از فلز ساخته شده و از جوش دو فلز با خواص مختلف تشکیل شده است. باید توجه داشت که عملکرد آن بر‌اساس تفاوت در ضریب انبساط فعالیت است.
رله بیمتال در تابلوهای برق به‌طور گسترده استفاده می‌شود؛ زیرا می‌تواند از بروز خطاهای ناخواسته جلوگیری کند. عملکرد این نوع تجهیزات برق صنعتی به این صورت است که هنگام عبور جریان از بیمتال، فلزهای جوش داده شده به یکدیگر افزایش طول می‌دهند و در نتیجه مسیر عبور جریان را قطع می‌کنند.
- کلیدهای اتوماتیک
یکی از انواع تجهیزات صنعتی، کلیدهای اتوماتیک هستند که بیشترین کاربرد را در امنیت دارند. در صورت وجود اضافه بار در شبکه یا استفاده از اتصالات کوتاه و خطرناک، این کلیدها قادرند مدار را قطع کنند.
همچنین باید ذکر کرد که از این تجهیزات صنعتی می‌توان در مدارات روشنایی نیز استفاده کرد؛ اگر کلید مورد نظر شما اتوماتیک باشد، از رله‌های هوشمند استفاده شده است. عملکرد کلیدها در شبکه‌ها بسیار متنوع است و انواع مختلفی از کلیدها وجود دارند.
- کلیدهای حرارتی:
کلیدهای حرارتی بسیار شبیه به رله‌های بیمتال هستند و به‌عنوان محافظ موتور استفاده می‌شوند. در بحث امنیتی، کلیدهای حرارتی بسیار کاربردی هستند؛ زیرا قادرند جریان‌های مغناطیسی را قطع کنند. همچنین با استفاده از این کلیدها، می‌توان مسیر جریان را به‌خوبی مشخص کرد. یک نکته مهم این است که کلیدهای حرارتی برای فرماندهی نیاز به کنتاکتور ندارند. با این وجود، کلیدهای حرارتی محدودیت‌هایی نیز دارند و می‌توانند جریان‌هایی تا حداکثر ۱۲۵ آمپر را پشتیبانی کنند.
- کلیدهای مینیاتوری:
کلیدهای مینیاتوری یا فیوزها، یکی دیگر از تجهیزات برق صنعتی هستند. این تجهیزات دارای حساسیت بالا در برابر عبور جریان هستند. همچنین، همانند کلیدهای حرارتی، وظیفه اصلی آنها محافظت از مدار در برابر اضافه بار و اتصالات کوتاه است.
- کلیدهای اهرمی:
کلیدهای اهرمی یا لاچکی، که در دسته تجهیزات برق صنعتی قرار می‌گیرند، دارای دو نوع جریان بالا و جریان پایین هستند. این کلیدها با استفاده از اهرمی که دارند، قادرند جریان موجود در مدار را قطع یا وصل کنند.
- ترمینال ریلی
یکی از تجهیزات پرکاربرد در صنعت برق، ترمینال ریلی است. با استفاده از ترمینال ریلی، می توانید انواع تجهیزات را در یک شبکه به هم متصل کنید. این ترمینال‌ها در اندازه‌های متفاوتی وجود دارند؛ اما رایج‌ترین اندازه‌ها بین ۲۵ تا ۲۰۰ میلی‌متر است. در‌حال‌حاضر، انواع مختلفی از ترمینال ریلی مانند ترمینال ریلی فشاری، ریلی معمولی، ریلی دو طبقه و غیره در بازار موجود است.
تجهیزات انتقال برق
در حوزه برق صنعتی، آشنایی با تجهیزات انتقال برق بسیار حائز اهمیت است. این تجهیزات به‌طور جداگانه به شرح زیر تفکیک شده‌اند:
- سیم‌ها:
سیم‌ها برای انتقال برق به بخش‌های مختلف استفاده می‌شوند و دارای رنگ‌بندی و قطر متفاوتی هستند. کابل‌ها مجموعه‌ای از رشته‌های سیم هستند که هرکدام از آنها دارای شماره‌گذاری هستند. سیم‌های رشته‌ای از لحاظ انعطاف بهتر از مفتولی‌ها هستند و به همین دلیل در تابلوهای برق بیشتر استفاده می‌شوند. البته باید توجه داشت که هر سیم دارای یک استاندارد عبور جریان مجاز است.
- کابل‌ها:
رشته‌های سیم می‌توانند در کنار یکدیگر داخل روکش PVC قرار گیرند و کابل‌ها را تشکیل دهند. کابل‌ها بر‌اساس رشته‌های سیم درون آنها نامگذاری می‌شوند.
سخن پایانی
در این مقاله، تلاش شده است تا برخی از تجهیزات پرکاربرد برق صنعتی معرفی شوند. برای داشتن یک شبکه کارآمد، باید از تجهیزات مناسب استفاده کرده و عملکرد آنها را به‌خوبی درک کنید.