به طور کلی، کنتاکتورهای مختلفی با کاربردهای متنوع وجود دارد. کنتاکتور یک وسیله الکتریکی است که می‌توان از آن برای تغییر مدار الکتریکی استفاده کرد.
علاوه‌بر‌این، کنتاکتور قادر است سیگنالی را که دریافت می‌کند و باز می‌فرستد، رله کند و آن را به نوع خاصی از رله تبدیل نماید.
در برنامه‌هایی که نیاز به جریان کمی دارند، می‌توان از رله استفاده کرد. کنتاکتورها دارای عملکرد ایده‌آلی هستند و ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارند.
در این مقاله از مهرآذر الکتریک به شما یک نمای کلی از انواع مختلف کنتاکتورها و کارکرد آن‌ها ارائه می‌دهیم..
اجزای تشکیل‌دهنده کنتاکتور
اجزای تشکیل دهنده کنتاکتور شامل اجزای زیر هستند:
- هسته‌ها:
در ساختمان کنتاکتور دو هسته وجود دارد، یکی به صورت U و دیگری به صورت E است. یکی از این هسته‌ها ثابت و یکی از آن‌ها متحرک است.
- سیم‌پیچ:
در هسته ثابت کنتاکتور، سیم پیچ قرار دارد. وصل یا قطع شدن مدار تغذیه سیم پیچ، باعث تغییر حالت هسته متحرک می‌شود.
- فنر:
نیروی کششی فنر توسط خاصیت مغناطیسی خنثی می‌شود و در زمان وصل شدن مدار تغذیه سیم‌پیچ، هسته متحرک به هسته ثابت متصل می‌شود.
- کنتاکت‌ها:
با اتصال هسته‌ها، کنتاکت‌های عایق شده ترمینال‌های ورودی و خروجی متصل می‌شوند و کنتاکت‌های بسته کنتاکتور باز می‌شود.
به‌طور کلی، کنتاکتورها از اجزایی مانند هسته‌ها، سیم‌پیچ، فنر و کنتاکت‌ها تشکیل شده‌اند و با تغییر حالت هسته متحرک، بسته به وضعیت مدار تغذیه سیم پیچ، کنتاکت‌ها را باز یا بسته می‌کنند.
مزایای استفاده از کنتاکتور
استفاده از کنتاکتورها در حوزه صنعتی نسبت به کلیدهای دستی دارای مزایای بسیاری است. این مزایا عبارتند از:
- کاهش استهلاک:
استهلاک کنتاکتورها نسبت به کلیدهای دستی کمتر است، به این معنی که نیاز به تعویض و تعمیر کمتری دارند.
- سرعت عمل:
کنتاکتورها دارای سرعت قطع و وصل بیشتری هستند. این به معنی این است که مدارها بلافاصله پس از عملکرد کنتاکتور به حالت قطع یا وصل در می‌آیند.
- ایمنی بالا:
کنتاکتورها از نظر ایمنی از کلیدهای دستی برتری دارند. طراحی مناسب و حفاظت کنتاکتورها باعث افزایش ایمنی در استفاده از آن‌ها می‌شود.
- عمر مفید بالا:
کنتاکتورها دارای عمر مفید بیشتری هستند، به این معنی که می‌توانند برای مدت طولانی‌تری بدون نیاز به تعویض استفاده شوند.
- کاهش خطرات وصل ناگهانی:
در کنتاکتورها خطر وصل ناگهانی مشاهده نمی‌شود. زمانی که برق مدار مصرف‌کننده قطع می‌شود، کنتاکتور نیز قطع می‌شود و برای استارت مجدد نیازی به اقدامات خاصی نیست.
- امکان کنترل از راه دور و چند محل:
کنتاکتورها قابلیت کنترل از راه دور و از چند محل را دارند، که این امکان را به کاربران می‌دهد تا به‌راحتی مدارها را کنترل و مدیریت کنند.
کاربرد کنتاکتورها
کنتاکتورها با‌توجه به ویژگی‌ها و ظرفیت‌های مختلفی که دارند، در صنایع مختلف کاربرد دارند که عبارتند از:
- کنترل موتورهای الکتریکی:
کنتاکتورها برای راه‌اندازی، قطع و وصل و کنترل موتورهای الکتریکی استفاده می‌شوند. ظرفیت کنتاکتورها بر‌اساس نیاز جریان موتور تنظیم می‌شود.
- تجهیزات نورپردازی:
برای کنترل نورپردازی در ساختمان‌ها و فضاهای عمومی از کنتاکتورها استفاده می‌شود. این کنتاکتورها قادر به کنترل روشنایی و خاموشی نورها هستند.
- تبخیرکننده‌های حرارتی:
در سیستم‌های تهویه، کنتاکتورها برای کنترل تبخیرکننده‌های حرارتی استفاده می‌شوند. این کنتاکتورها باعث روشن و خاموش شدن تبخیرکننده‌ها بر‌اساس نیاز حرارتی محیط می‌شوند.
- بانک‌های خازنی:
کنتاکتورها در بانک‌های خازنی برای کنترل شارژ و تخلیه خازن‌ها استفاده می‌شوند. این کنتاکتورها باعث تغییر در جریان و ولتاژ خروجی بانک خازنی می‌شوند.
- آزمایش‌های نیمه‌رسانا:
کنتاکتورها در آزمایش‌های نیمه‌رسانا برای کنترل جریان و ولتاژ ورودی به نمونه‌ها استفاده می‌شوند. این کنتاکتورها قادر به تغییر سریع و دقیق جریان و ولتاژ هستند که برای انجام آزمایش‌های دقیق و مطمئن بسیار مهم است.
- صنایع تولید فرایند:
در صنایع تولید فرایند، کنتاکتورها برای کنترل و مدیریت موتورها، پمپ‌ها، و تجهیزات دیگر استفاده می‌شوند. این کنتاکتورها قادر به کنترل سرعت، جهت گردش، و قطع و وصل ماشین‌آلات هستند.
- موتورهای آسنکرون:
برای راه‌اندازی موتورهای آسنکرون با ترمز و بدون ترمز جریان مخالف از کنتاکتورها استفاده می‌شود. این کنتاکتورها قادر به کنترل جریان و قدرت موتور و تغییر جهت گردش آن هستند.
- موتورهای شنت:
برای راه‌اندازی و کنترل موتورهای شنت از کنتاکتورها استفاده می‌شود. این کنتاکتورها باعث می‌شوند تعداد دفعات قطع و وصل موتور در فواصل زمانی کوتاه زیاد شود و قابلیت تغییر جهت گردش موتور نیز فراهم می‌کنند.
- موتورهای سری:
برای راه‌اندازی و کنترل موتورهای سری از کنتاکتورها استفاده می‌شود. این کنتاکتورها باعث می‌شوند تعداد قطع و وصل‌ها در فواصل زمانی کوتاه افزایش یابد و امکان تغییر جهت گردش موتور نیز وجود داشته باشد. کنتاکتورها به‌عنوان یکی از اجزای اساسی در صنعت و سیستم‌های برقی استفاده می‌شوند و برای کنترل و مدیریت دستگاه‌ها و ماشین‌آلات بسیار حیاتی هستند.
سخن پایانی
کنتاکتور، یکی از اجزای حیاتی در مدارهای کنترل فرمان است که با استفاده از نیروی الکترومغناطیسی، سیگنال فرمان را از مدار دریافت کرده و قادر به قطع و وصل جریان در مدار قدرت می‌شود.
انواع مختلفی از کنتاکتورها با مشخصات فنی متفاوت برای مصارف صنعتی تولید شده‌اند. در راه‌اندازی و کنترل موتورهای الکتریکی، تجهیزات نورپردازی، کنترل موتورهای گرمکن برقی، راه اندازی موتورهای شنت و ایجاد تعامل بین دو فاز در فرایند تولید، به کنتاکتورها نیاز خواهیم داشت.